แนวทางจัดการโครงสร้างที่เสียหายจากเหตุแผ่นดินไหวเชียงราย
โดย รองศาสตราจารย์ ดร. อมร พิมานมาศ รองเลขาธิการสภาวิศวกร
อาจารย์ประจำสถาบันเทคโนโลยีนานาชาติสิรินธร มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ 

จากเหตุแผ่นดินไหว 6.3 ริกเตอร์ที่จังหวัดเชียงรายนั้น ผู้เขียนได้ลงพื้นที่สำรวจความเสียหายและได้รับคำถามจากชาวบ้านและช่างอบต. ในท้องที่ว่าจะจัดการความเสียหายของโครงสร้างอย่างไร ผู้เขียนได้เสนอแนวทางการจัดการโครงสร้างไว้ 3 แนวทาง คือ 1. ซ่อม 2. ซ่อมและเสริม และ 3. รื้อถอนแล้วสร้างใหม่ ขึ้นอยู่กับระดับความเสียหายที่เกิดขึ้น ซึ่งสามารถจำแนกได้เป็น 4 ระดับคือ ระดับ 1 ถึง 4 การตรวจสอบว่าโครงสร้างเสียหายระดับไหนและควรใช้แนวทางใดในการจัดการโครงสร้างให้พิจารณาตารางสรุปดังนี้ 

ระดับความเสียหาย	โครงสร้าง	คอนกรีต	เหล็กเสริม	แนวทางจัดการ
ระดับ 1 เล็กน้อย	ไม่ทรุด ไม่เอียง ไม่ดัดงอ	กะเทาะหลุดที่ผิว	ไม่เห็นเหล็กเสริม	ซ่อม
ระดับ 2 ปานกลาง	ไม่ทรุด ไม่เอียง ไม่ดัดงอ	คอนกรีตส่วนหุ้มเหล็กกะเทาะหลุดออก	เห็นเหล็กเสริม แต่เหล็กเสริมยังไม่คดงอ	ซ่อม + เสริมเหล็กปลอก
ระดับ 3 มาก	ทรุด เอียง ดัดงอเล็กน้อย	คอนกรีตแตกเป็นชิ้นๆถึงเนื้อใน	เหล็กแกนคดงอ เหล็กปลอกง้างออก	ซ่อม + เสริมเหล็กปลอก + เสริมเหล็กแกน
ระดับ 4 มากที่สุด	ทรุด เอียง ดัดงออย่างชัดเจน หรือ พังถล่มโดยสิ้นเชิง	โครงสร้างหลุดแยกเป็นชิ้นๆ หรือขาดเป็นช่วงๆ	เหล็กแกนและเหล็กปลอก ขาด บิดเบี้ยว อย่างมาก	รื้อทิ้ง + สร้างใหม่

สำหรับบ้านที่ทรุดหรือเอียงแล้วนั้น ให้สังเกตว่าประตูหน้าต่างจะไม่สามารถปิดเปิดได้สนิทดังเดิมเนื่องจากโครงบ้านบิดเบี้ยวเสียรูปไปแล้ว ส่วนความเสียหายของคอนกรีตและเหล็กเสริมนั้นมักเกิดขึ้นที่ปลายบนและปลายล่างของเสา รวมทั้งเสาใต้ถุนบ้านด้วย 

สำหรับความเสียหายระดับที่ 1 แนะนำให้ซ่อมโดยใช้ปูนมอร์ตาร์ (ปูน+ทราย+น้ำ) ฉาบปิดบริเวณผิวคอนกรีตที่หลุดออก ส่วนระดับที่ 2 ก่อนฉาบปูนมอร์ตาร์ให้เสริมเหล็กปลอกก่อน สำหรับความเสียหายระดับที่ 4 ซ่อมไม่ได้แล้วต้องทุบทิ้งแล้วสร้างขึ้นใหม่ สำหรับความเสียหายระดับที่ 3 ชาวบ้านไม่ควรดำเนินการเอง เพราะขั้นตอนการซ่อมอันตรายมากและโครงสร้างอาจพังถล่มได้ทุกเมื่อ ต้องอาศัยวิศวกรและช่างก่อสร้างดำเนินการ โดยมีขั้นตอนการซ่อมดังนี้ 

1. ค้ำยันโครงสร้างบริเวณที่ต้องการซ่อม
2. สกัดปูนฉาบที่ผิวและคอนกรีตที่แตกร้าวด้านในออกมาให้เหลือเฉพาะเนื้อคอนกรีตส่วนที่แข็งแรง
3. เสริมเหล็กแกนเท่ากับหรือมากกว่าจำนวนเหล็กแกนในเสาเดิม
4. เสริมเหล็กปลอกขนาด 9 มม. ระยะเรียงไม่เกิน 7.5 ซม. รอบเหล็กแกน
5. เทคอนกรีตหุ้มเสาเดิมให้ใหญ่ขึ้น หรือใช้แผ่นเหล็กหุ้มเสาแล้วเทคอนกรีตลงไป
6. คงค้ำยันไว้ จนกว่าคอนกรีตจะแข็งตัวดี (ไม่ควรน้อยกว่า 14-21 วัน) จึงถอดค้ำยันออก 

การซ่อมและเสริมเหล็กด้วยวิธีข้างต้นนั้น สามารถทำเฉพาะบริเวณที่เสียหายหรือหากเสริมเสาทั้งต้นได้ก็ยิ่งดี นอกจากวิธีที่กล่าวมาแล้ว ยังใช้วิธีอื่นๆได้ เช่น การเสริมค้ำยันทแยงเหล็กหรือไม้ การหุ้มด้วยแผ่นคาร์บอนไฟเบอร์ เป็นต้น ทั้งนี้การเลือกใช้วิธีใดควรปรึกษาวิศวกรด้วย

ความเสียหายระดับที่ 3

ความเสียหายระดับที่ 4

ขั้นตอนการซ่อมเสริมเสาที่ได้รับความเสียหายระดับที่ 3